Jak NIE tłumaczyć tekstów technicznych część III

WERYFIKACJA TEKSTU

Wszystko ma swoje granice, także przyzwolenie na bylejakość tłumaczenia. A właściwie nie ma takiego przyzwolenia! Przekład musi być wykonany z zachowaniem wszystkich zasad prawidłowego tłumaczenia – spójności, jasności, poprawności gramatycznej… wymieniać tak można jeszcze długo. Czasami jedno spojrzenie na tekst nie wystarczy.

Jesteśmy tylko ludźmi i każdemu przytrafić się może drobna pomyłka, coś zostanie przeoczone, a coś dodane. Właśnie dlatego tak ważne jest w tym miejscu wykonanie weryfikacji tekstu. Dobrze, jeżeli tłumaczenie przeczyta  także osoba inna niż sam tłumacz je wykonujący. Ta sama zasada odnosi się także do tłumaczeń technicznych. Nie sprawdza się w nich rozpowszechniona kiedyś zasada, że  w tłumaczeniu tekstów technicznych „wystarczy oddać z grubsza treść, fachowiec i tak to zrozumie, a szkoda czasu na szlifowanie przekładu”.

Czy można jednak określić granicę słabego tłumaczenia technicznego, jeżeli jest ono zrozumiałe i merytorycznie poprawne?

W przykładzie tłumaczenia: jsou předpokladem k rozsiřeni wývozu irwestičnich celku, předevsim budováni celých závodu na výrobu elektronických výrobku – umożliwiają rozszerzenie eksportu kompletnych obiektów inwestycyjnych, przede wszystkim w zakresie budowy całych zakładów do produkcji wyrobów elektronicznych, choć po polsku lepiej brzmi: …w zakresie budowy zakładów przemysłu elektronicznego – samo tłumaczenie jest jednak poprawne.

W tekstach technicznych można pozwolić sobie na więcej niż w innego rodzaju tekstach, jak choćby tekstach literackich. Zdanie sensowne i spójne, naładowane powtórzeniami raziłoby w tekście literackim, jednak jest prawidłowe w tekście technicznym jak w przykładzie: Za wprowadzeniem procesu tandemowego przemawiała możliwość przeprowadzenia modernizacji bez przerywania produkcji w pozostałych piecach, uzyskanie od 2,5- do 3-krotnie większej wydajności w stosunku do wydajności osiągniętych w przypadku pieców SM oraz osiągnięcie od 2 do 2,5-raza większej produkcji rocznej aniżeli przy zasilanych tlenem piecach SM o takiej samej pojemności.

Instrukcje urządzeń nie wymagają pięknego literackiego języka, często można się spotkać z zachowaniem strony biernej tłumaczenia oryginalnego: The sheet may be reused – Arkusz może być używany szereg razy;  jakkolwiek chwila namysłu przyniosłaby zapewne szczęśliwsze sformułowanie:  Arkusz (ten) nadaje się do wielokrotnego użytku.

Problemy zaczynają się, kiedy po przetłumaczeniu w tekście znajdą się jednostki, które nie są do końca jasne dla odbiorcy: The belt is mounted on closely pitched impact idlers to withstand shock loading – Dla wytrzymania ładunku uderzeniowego taśma zmontowana jest na gęsto rozmieszczonych, luźno biegnących kółkach anty-uderzeniowych. W tym wypadku zdanie wymaga korekty, ze względu na użycie niezrozumiałych terminów: Uderzenia występujące w czasie ładowania są przejmowane przez gęsto rozmieszczone, swobodnie obracające się rolki, po których biegnie taśma.

Tłumaczenie techniczne nie zawsze może pokrywać się z treścią oryginału, najważniejsze jest zachowanie jego ogólnego sensu: …the release of labour for higher grade work with the minimum of routine repetitive tasks. – …ułatwienie pracy, głównie w celu zwiększenia udziału prac obejmujących minimum powtarzanych mechanicznie czynności. W rzeczywistości chodzi bowiem o: Zwolnienie robotników do prac wymagających wyższych kwalifikacji i obejmujących minimum powtarzalnych mechanicznie czynności.

                Inną kategorię stanowią tłumaczenia całkowicie niezrozumiałe w odbiorze: przycisk do wyprężenia rozpory – jak wynika z kontekstu chodzi tu o suwak do napinania migawki w pewnym typie aparatów fotograficznych. Zaskakujący i oburzający przykład stanowi fragment listu reklamowego, rozesłany przez zagraniczną firmę do polskich odbiorców, którego nie sposób zrozumieć bez oryginału, ponieważ pełny jest błędów i niejasności. Uwaga, zachowana została oryginalna pisownia: Dotyczy miary pojemnościowej w różnych zasadniczych miarach, na przykład: pojemność miary pomiarowej w znakach i przełączniku, radioaktyczne przyżąde do badania miar pojemnościowych w przełączniku ograniczającym elektromechaniczny stan w znakach, …przyżądy do badania miar pomiarowych i poziom w znakach i przełączniku, stroż tarczy obiegowej, (…).

Czasem zachowanie sensownej treści nie idzie w zgodzie z językiem przekładu: – X była wynotowana zlatą medalijom na Lipskem targu jesienowym 19… – poprawnie tłumaczenie powinno wyglądać następująco: X została za doskonałą jakość wyróżniona na Jesiennych Targach Lipskich 19… złotym medalem – pomimo błędów językowych sens zdania został zachowany. Zdarza się jednak sytuacja odwrotna, w której pod względem językowym przekład jest względnie bez zarzutu, treść tłumaczenia natomiast jest odmienna od oryginału. Przyczyną może być niedbałe przeczytania tekstu przez tłumacza i pomyłkowe użycia innego słowa, co może doprowadzić do zniekształcenia sensu tekstu: una sonda separata per ogni posto – jedna sonda podzielona na ilość punktów; podczas gdy poprawne tłumaczenie powinno brzmieć:  oddzielna sonda dla każdego punktu.

Weryfikacja tekstów jest czynnością niezbędną do wykonania dobrego i sensownego tłumaczenia i wyzbycia się niepotrzebnych błędów, które mogą przytrafić się każdemu. Na koniec przykład znaczącego i nieprzyjemnego błędu: effluent plant to według pewnego tłumacza urządzenie czerpalne, choć jest to raczej urządzenie do oczyszczania ścieków. Weryfikacja jest więc bardzo ważnym elementem i dla własnego dobra należy o niej pamiętać.

Źródło: Andrzej Voellnagel: Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych

Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych część II